สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม

ส.ป.ก. ย้ำ! แก้กฎหมาย ส.ป.ก. ปี ๖๓ “เกษตรกรต้องมาก่อน”

พฤศจิกายน 11, 2563 | กิจกรรม ส.ป.ก.

วันที่ ๑๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๓ เวลา ๑๐.๓๐ น. ดร.วิณะโรจน์ ทรัพย์ส่งสุข เลขาธิการ ส.ป.ก. ชี้แจงข้อเท็จจริงต่อสื่อมวลชนในประเด็นการออกประกาศคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม กรณีรายการกิจการอื่นที่เป็นการสนับสนุนหรือเกี่ยวเนื่องกับการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ประกาศ ณ วันที่ ๒๘ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๓) และกรณีการจัดที่ดินชุมชนในพื้นที่ปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ประกาศ ณ วันที่ ๓๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๓) รวม ๒ ฉบับ ณ ห้องประชุมจาริน ส.ป.ก. ถนนราชดำเนินนอก กรุงเทพฯ

เลขาธิการ ส.ป.ก. เปิดเผยว่า ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา ส.ป.ก. ได้ดำเนินการจัดที่ดินตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ.๒๕๑๘ (กฎหมาย ส.ป.ก.) ซึ่งสามารถจำแนกการจัดที่ดินได้ ๓ ประเภท ดังนี้
๑) การจัดที่ดินเพื่อเกษตรกรรมให้แก่เกษตรกร และสถาบันการเกษตร (มาตรา ๓๐)
๒) การจัดที่ดินให้แก่บุคคลทั่วไป สำหรับกิจการอื่นที่เป็นการสนับสนุนหรือเกี่ยวเนื่องกับการปฏิรูปที่ดิน (มาตรา ๓๐ วรรคห้า)
๓) การอนุญาตให้ส่วนราชการหรือเอกชนที่ไม่แสวงหากำไรใช้ที่ดินเพื่อกิจการสาธารณูปโภคและกิจการอื่นเพื่อประโยชน์ในด้านสวัสดิการ การสาธารณูปโภค การศึกษา และการสาธารณสุขของเกษตรกร (ระเบียบที่ออกตามมาตรา ๑๙ (๓) (๖) (๑๒))

กรณีการจัดที่ดินสำหรับกิจการตามประกาศ คปก. ทั้ง ๒ ฉบับดังกล่าวเป็นการจัดที่ดินประเภทที่ ๒) ซึ่งกฎหมายได้กำหนดหน้าที่ให้ ส.ป.ก. จัดที่ดินประเภทนี้มาตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๕๓๒ โดยในการจัดที่ดินนับแต่ช่วงเวลาดังกล่าวจนกระทั่งปัจจุบันเป็นการจัดที่ดินตามประเภทกิจการที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้ประกาศกำหนดตั้งแต่ปี ๒๕๓๓ และปี ๒๕๔๓ รวม ๒ ฉบับ ได้แก่
- ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง กำหนดกิจการอื่นที่เป็นการสนับสนุนหรือเกี่ยวเนื่องกับการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมตามมาตรา ๓๐ วรรคห้า แห่งพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘ แก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๓๒ ประกาศ ณ วันที่ ๒๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๓๓
- ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง กำหนดกิจการอื่นที่เป็นการสนับสนุนหรือเกี่ยวเนื่องกับการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมตามมาตรา ๓๐ วรรคห้า แห่งพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘ แก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๓๒ (ฉบับที่ ๒) ประกาศ ณ วันที่ ๙ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๓

อย่างไรก็ตาม เนื่องจากประกาศกระทรวงเกษตรฯ ทั้งสองฉบับข้างต้นได้กำหนดประเภทกิจการด้วยถ้อยคำที่เป็นนามธรรม ทำให้เกิดปัญหาในการจัดที่ดินประเภทที่ ๒) เกี่ยวกับการใช้ดุลพินิจของเจ้าหน้าที่ในแต่ละท้องที่ทั่วประเทศที่แตกต่างกันตลอดมา ดังนั้น เพื่อให้การใช้ดุลพินิจของเจ้าหน้าที่ ส.ป.ก. เป็นไปภายใต้บรรทัดฐานเดียวกันลดปัญหาการใช้ดุลพินิจที่กว้างเกินกว่าอำนาจตามที่กฎหมายกำหนดหรือการใช้ดุลพินิจที่แคบจนกระทบต่อสิทธิเสรีภาพของประชาชน อีกทั้งเพื่อให้ประชาชนมีสิทธิตรวจสอบแนวทางการใช้ดุลพินิจของเจ้าหน้าที่ได้ คปก. จึงได้ออกประกาศทั้ง ๒ ฉบับ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและความโปร่งใสในการปฏิบัติงาน แต่ทั้งนี้ ประเภทกิจการตามประกาศ คปก. ดังกล่าวยังคงต้องมีลักษณะ "เป็นกิจการที่มีลักษณะสนับสนุนหรือเกี่ยวเนื่องกับวัตถุประสงค์ของการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมซึ่งเกษตรกรในเขตปฏิรูปที่ดินดังกล่าวได้รับประโยชน์จากกิจการนั้นโดยตรง” ด้วย กล่าวคือ คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัด (คปจ.) ซึ่งมีผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นประธานจะเป็นผู้พิจารณาประเภทกิจการนั้น ๆ ประกอบกับบริบทของเกษตรกรในเขตปฏิรูปที่ดินแต่ละท้องที่ โดยแม้ว่ากิจการที่ยื่นคำขอจะเป็นกิจการตามรายการที่ประกาศ คปก. กำหนด แต่หากเกษตรกรในท้องที่นั้นไม่ได้รับประโยชน์จากกิจการนั้นโดยตรง กิจการดังกล่าวย่อมไม่เข้าลักษณะกิจการที่จะได้รับอนุญาตจาก ส.ป.ก. ได้ เช่น
- กิจการโรงงานน้ำตาล โรงงานผลไม้กระป๋องฯ ที่จะมีสิทธิได้รับการจัดที่ดินนั้นจะต้องเป็นกิจการแปรรูปผลิตผลเกษตรกรรมที่มีลักษณะ "ใช้ผลผลิตทางการเกษตรในเขตปฏิรูปที่ดินเป็นหลัก” และ "เกษตรกรในเขตปฏิรูปที่ดินดังกล่าวได้รับประโยชน์จากกิจการนั้นโดยตรง”
- กิจการเกี่ยวกับที่อยู่อาศัย ที่จะมีสิทธิได้รับการจัดที่ดินนั้นจะต้องเป็นที่อยู่อาศัยของบุคคลที่ให้บริการหรือเกี่ยวข้องกับความเป็นอยู่ของเกษตรกรในด้านเศรษฐกิจและสังคมในเขตดำเนินการปฏิรูปที่ดินโดยตรง ได้แก่ ที่อยู่อาศัยของบุคคลผู้ได้รับการจัดที่ดินตามกฎหมาย ส.ป.ก. และที่อยู่อาศัยของบุคคลซึ่งเป็นผู้รับจ้างประกอบเกษตรกรรมหรือเป็นผู้รับจ้างหรือปฏิบัติงานในกิจการของบุคคลผู้ได้รับอนุญาตดังกล่าว

นอกจากนี้ การจัดที่ดินให้กับเกษตรกรผู้ไร้ที่ดินทำกิน หรือมีที่ดินทำกินน้อยไม่เพียงพอแก่การครองชีพ เป็นหนึ่งในภารกิจหลักที่สำคัญของ ส.ป.ก. ในปีงบประมาณ พ.ศ.๒๕๖๓ ส.ป.ก. ดำเนินการจัดที่ดินภายใต้โครงการบริหารจัดการที่ดินทำกินแก่เกษตรกรรายย่อยและผู้ด้อยโอกาส ซึ่ง ส.ป.ก. ได้จัดที่ดินให้เกษตรกรไปแล้วทั้งสิ้น ๒.๙๓ ล้านราย เนื้อที่ ๓๖.๓๖ ล้านไร่ และในปี ๒๕๖๓ จัดที่ดินให้เกษตรกรแล้ว จำนวน ๖๓,๐๐๐ ราย เนื้อที่รวม ๔๗๙,๔๕๖ ไร่

"ทั้งนี้ ส.ป.ก. จะดำเนินการออกประกาศไปยัง ส.ป.ก. จังหวัด ทั่วประเทศ เพื่อใช้เป็นแนวทางการดำเนินงานและเป็นมาตรฐานเดียวกัน ภายใต้กฎหมายเพื่อให้มีความชัดเจนมากขึ้น รวมทั้งให้มีความเหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ สภาพภูมิสังคมในท้องที่นั้น ๆ ตลอดจนประชาชนสามารถตรวจสอบได้ ว่า ส.ป.ก. ดำเนินการทุกอย่างด้วยความโปร่งใส” เลขาธิการ ส.ป.ก. กล่าวทิ้งท้าย